بازدیدها: 3

که نشانه‌ای از ناکارآمدی اقتصادی و فساد ساختاری است

سروش آزادی

به گزارش خبرنگار ایلنا، که در سایت بهار نیوز تحت نام گزارشی با مضمون (زندگی کاملاً «قسطی» شد) بازنشر یافته است، گزارش می شود که «بحران معیشت برای طبقات فرودست و متوسط، به مرحله‌ای رسیده که تمام مرزها و خطوط قرمز سابق را پشت سر گذاشته است؛ افول معاش مردم به‌خصوص مزدبگیرانِ با حقوق ثابت، نشانه‌های بسیار آشکاری دارد؛ اما یکی از عجیب‌ترین نشانه‌ها، تغییر مولفه‌های سبد خرید قسطی‌ست. دیگر خرید اقساطی به خانه و خودرو محدود نیست، بلکه به ابتدایی‌ترین نیازهای زندگی همچون سیب‌زمینی و پیاز نیز رسیده است.» (بهار نیوز- ۳ اسفند ۱۴۰۳)

این تغییر هولناک در الگوی مصرف، تنها یک نشانه اقتصادی نیست؛ بلکه زنگ خطری است که از عمق بحران ساختاری و ناکارآمدی مدیریتی در اقتصاد ایران خبر می‌دهد. در پس این تغییرات، ردپای تحریم‌ها، فسادهای گسترده، و ناتوانی در اداره امور اقتصادی به‌وضوح دیده می‌شود.

زندگی کاملاً قسطی شد، نشانه‌ای از ناکارآمدی اقتصادی و فساد ساختاری

بحران معیشت در ایران به نقطه‌ای رسیده که مرزهای سابق را درنوردیده و به تغییرات بنیادینی در سبک زندگی مردم منجر شده است. خرید قسطی، که زمانی به خانه و خودرو محدود بود، اکنون به اقلام خوراکی همچون سیب‌زمینی و هویج رسیده است. این تحول نه‌تنها از کاهش قدرت خرید مردم حکایت دارد، بلکه به‌روشنی ناکارآمدی جمهوری اسلامی در مدیریت اقتصادی، فشارهای ناشی از تحریم‌ها، و فسادهای ساختاری را آشکار می‌سازد.

افول خرید قسطی؛ از خانه تا سیب‌زمینی

در دهه‌های ۵۰، ۶۰ و ۷۰ شمسی، حقوق‌بگیران می‌توانستند با درآمد خود اقساطی خانه یا خودرو بخرند. در دهه ۹۰، خرید اقساطی به مسافرت و خدمات درمانی نیز تسری یافت. اما اکنون، با سقوط ارزش واقعی حقوق و افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها، مردم حتی برای خرید سیب‌زمینی و پیاز به اقساط روی آورده‌اند. به‌عنوان مثال، در فروشگاه‌های آنلاین، ۱.۵ کیلوگرم سیب‌زمینی با قیمت ۹۱۶۴۷ تومان و به‌صورت اقساطی فروخته می‌شود.

فروش قسطی خوراکی‌ها؛ نشانه‌ای از فقر عمیق

گرانی بی‌سابقه میوه و صیفی‌جات در شرایطی که دستمزدها ثابت مانده، به کاهش تقاضای شدید منجر شده است. این وضعیت به‌حدی بحرانی شده که حتی غذای ساده‌ای مانند سیب‌زمینی آب‌پز نیز برای بسیاری از خانواده‌ها دست‌نیافتنی شده است. اکبر، کارگر ساختمانی، روایت می‌کند که خرید چند سیب‌زمینی و تخم‌مرغ برایش ۲۰۰ هزار تومان تمام می‌شود؛ مبلغی که معادل دستمزد روزانه‌اش است.

بی‌نظمی در بازار و تناقض در آمارهای رسمی

بازار با بی‌نظمی و ناهماهنگی عمیقی مواجه است. درحالی‌که دولت قیمت رسمی سیب‌زمینی را ۲۹ هزار و ۵۰۰ تومان اعلام کرده، در بازار آزاد قیمت آن به دو برابر این رقم می‌رسد. این تفاوت فاحش نشان می‌دهد که نرخ‌های رسمی تنها روی کاغذ معنا دارند و هیچ تطابقی با واقعیت بازار ندارند.

زندگی تماماً قسطی؛ نمادی از فروپاشی معیشتی

مردم اکنون نه‌تنها خانه و خودرو، بلکه مرغ، گوشت، لباس، و حتی سیب‌زمینی و پیاز را نیز قسطی تهیه می‌کنند. این وضعیت نشان می‌دهد که سطح زندگی مردم به پایین‌ترین حد خود رسیده است. فرامرز توفیقی، فعال کارگری، معتقد است که دولت و مجلس به‌جای پذیرش مسئولیت، تنها به بیان مشکلات و توجیه ناکارآمدی‌ها بسنده می‌کنند. وی فروش قسطی ساده‌ترین اقلام خوراکی را نتیجه ناترازی‌های ساختاری و ناتوانی در اداره امور می‌داند.

ناکارآمدی و فساد ساختاری

تبدیل خرید قسطی به یک امر روزمره، از ناکارآمدی ساختار اقتصادی جمهوری اسلامی حکایت دارد. این وضعیت ناشی از چند عامل اساسی است:

تحریم‌های بین‌المللی که به‌دلیل سیاست‌های خارجی تنش‌زا تشدید شده و فشار اقتصادی شدیدی را بر مردم وارد کرده است. در میان باندهای قدرت به افزایش تساعدی فساد و دزدی گشته که موجب هدررفت منابع و ناکارآمدی در تخصیص بودجه شده است. از طرف دیگر با سوءمدیریت و ناتوانی در اداره امور اقتصادی که به تشدید افزایش تورم، کاهش ارزش پول ملی و افت قدرت خرید مردم منجر شده است، مشکلات اجتماعی را وارد مرحله تازه ای کرده است.

این شرایط نشان می‌دهد که مشکلات اقتصادی ایران صرفاً نتیجه تحریم‌ها نیست، بلکه ریشه در ساختار معیوب قدرت، فساد گسترده، و ناکارآمدی مدیریتی دارد. ادامه این روند، جامعه را به‌سمت بحران‌های اجتماعی و نارضایتی‌های گسترده‌تر سوق می‌دهد. با توجه به این نکته که این حاکمیت از تغییرات اساسی در سیاست‌گذاری‌ها و ساختار حکمرانی عاجز اس، بنابراین زندگی قسطی تنها آغاز یک سقوط عمیق‌تر را نشان می دهد. که قطعا با فروپاشی سیاسی نظام جمهوری اسلامی پایانی بر این بحرانهای حل نشده خواهد بود.

۳ اسفند ۱۴۰۳

۲۱ فوریه ۲۰۲۵