شورای ملی تصمیم  همراه و همگام با مردم آگاه ایران، برای تحقق خواسته‌های زیر تلاش و مبارزه می‌کند. 1- گذار کامل از جمهوری اسلامی با تکیه به جنبش‌های اعتراضی مردم، گذار خشونت پرهیز با حفظ حق دفاع مشروع. 2 – حفظ تمامیت ارضی کشور با تاکید بر نظام غیرمتمرکز . 3- جدایی دین از حکومت. 4 – فراخوان عمومی برای تشکیل مجلس مؤسسان. 5 – تلاش برای برپایی نظامی دموکراتیک و انتخابی  تعیین نوع حکومت با آرای مردم. 6 –  اجرای کامل اعلامیه‌ی جهانی حقوق بشر و میثاق‌های وابسته به آن، با تاکید بر رفع هرگونه تبعیض علیه زنان و برابری جنسیتی در تمام عرصه های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، خانوادگی و مشارکت زنان در مدیریت جامعه، و نیز تاکید بر حفظ محیط زیست

حکومت “عُذْرَه” و بیدادِ خرافات

2024-08-01

نوشته ای دیگر از مسعود نقره کار

Comments

مسعود نقره کار

پیشگفتار

حکومت اسلامی، حکومت مردِ قبیلۀ “عُذْرَه”، یعنی حکومتِ “خرافه” است. رسانه های حکومتی و منابر ریز و درشت، آخوندهای مکلا و معمم در باره جن و جنیان می گویند، و خبر و حدیث از مسلمان شدن سوسمار و مار و شیر ومرغابی و ویروس ها و میکروب ها می دهند. از گفت و گوهای عالمانه درخت ها و سنگ ها و رودخانه ها و اقیانوس ها با پیامبر اسلام و ائمه اطهار، و شفا یافتن بیماران لاعلاج در صحن امام ها و امام زاده هائی که خودشان با بیماری هایی مثل اسهال و استفراغ و مسمومیت مرده اند، نقل می کنند. حکایت های بهشت و جهنم بویژه غلمان ها و حوری های هفتاد متری و مشروب خوری در بهشت هم جای خود دارند. درعرصه حکمت و علوم و طب اسلامی وبه طور کلی دین خرافه، حکمت خرافه، فقه‌اللغه خرافه، پزشکى خرافه هم مرد قبیلۀ ” عُذْرَه” حکمرانی می کند. برای نمونه در حوزۀ طب اسلامی  تجویز واجبی و پشکل ماچه الاغ و ادرار شتر و ریختن سرکه روی آلت تناسلی زیر آفتاب سوزان برای تقویت قوۀ “باء” سرلوحۀ نمایش دانشِ” نوین”ِ کاسبکارانِ طب اسلامی ست. خرافات و ترهاتی از این دست که در آخرالزمان، یزید و ابن‌زیاد و خوارج زنده مى‌شوند و به قتل مى‌رسند، و یا پهن کردنِ بساط های خود آزارانه، کودک آزارانه و دیگر آزارانۀ  تعزیه‌خوانى، مداحی و روضه‌خوانى، زنجیر زنی، قمه‌زنى و گِل مالی و دخیل بندی به در و دیوار ودرخت و….شیوع پیدا کرده اند.

تصور می شد با دگرگونی های ساختاری در جامعه بشری و پیشرفت های اجتماعی، فنی و تکنیکی پدیده و مفهوم خرافه بتدریج رو به زوال خواهد داشت اما چنین نشده است.  پیشرفت های علمی و تکنولوژیک  و رویکردهاى تبیینی علوم تجربى سبب کاهش چشمگیرِ تمایل انسان به  باورهای خرافی نشده اند و خرافه های تازه ای بازتولید و حتى ابداع مى‌شوند.

خرافات فقط در ایران پُر مشتری نیست، جهانگستر است، خرافات بخش بزرگی از فرهنگ جوامع انسانی با برچسبِ ” آداب و رسوم اجتماعی” را تشکیل داده اند. خرافات درجامعه جهانی حضور و فعلیتی ناباورانه دارد، حتی در امریکای پیشرفته در میان بسیاری از کلیسائیون و سیاست بازانِ شیادِ کلیسائی بازارش پررُونق است. دو کشور ایران و امریکا، با دو کیفیت متفاوت ساختاری و سطح پیشرفت های اجتماعی و علم و دانش، نمونه اند. بهمین دلیل پرداختن به “خرافه” از منظر معنائی و تاریخی بیش ازپیش اهمیت یافته و جای خاصی در گفتمان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ، به ویژه در رابطه با میهنمان که حکومتی خرافه پرور و خرافه پرست در قدرت است، یافته است.

خرافه چیست؟

 خرافه  پنداری غیر واقعی و موهوم، باوری غیرمنطقی و و گنگ تعریف شده است، پدیده ای که با معیارهای عقلانی خوانایی ندارد. سخنان بیهوده و پریشان و گاه نا خوشایند، اوهام و دروغ هایی گفتاری و رفتاری، گاه فریبنده و دلنشین، گاه آرامبخش و گاه اضطراب آور و ترس آفرین، و بهمین دلیل تلاش هایی نمادین برای سرپوش نهادن ها بر ضعف ها و برآوردن آرزوها و خواست ها نیز تلقی شده است.

خرافه نام مردی ازقبیله عُذْرَه از قبایل یمن بود  که مدعی بود مدتی توسط اجنه ربوده شد و پس از مدتی به قبیله اش بازگشت. وی با نقل رویدادهای عجیب از زندگی اجنه و جن زدگان در میان اعراب به شهرت رسید. درعربی، هر سخن عجیب  و دور افتاده از علم و تجربه انسانی را حدیث خرافه و” دروغی با نمک” می‌گویند.

خرافات که واژگان معادل زیادی، از جمله اسمار و افسانه همردیف اش کرده اند پیش از اسلام با عناوین مختلف  در جامعه بشری وجود داشت. از یونان باستان تا هند، از ایران تا کشورهای افریقایی و امریکای لاتین و…در روم باستان ادعا می شد خرافات انسجام امپراتوری روم را حفظ می‌کند و به‌عنوان «ابزار قدرت عمل می‌کند”.

علل پیدائی “خرافه”

زمانۀ پیدائی خرافات  را دوره های نخستین زندگی انسان های اولیۀ دانسته اند که تا امروز در مناطق و جوامع مختلف ویژگی ها ی متفاوت یافته اند. در طول تاریخ، خرافه سازی و خرافه پروری تنها به “مرحله جادویی وجاهلیت وعدم درک و آگاهی انسان ” تعلق نداشته است. دین بر دامنه و تنوع خرافات افزوده است تا حدی که پیشرفتِ علم و دانش وخرد گرایی هم جلودارش نبوده اند. فیلسوفان، دینکاران، جامعه شناسان، روانشناسان و اهل شعر و ادب بسیاری در باره خرافه وخرافات نوشته و گفته اند و دیدگاه های متفاوت و گاه متناقضی را مطرح کرده اند. فیلسوفان بسیاری علیه خرافه گرایی و خرافات زدگی مبارزه کرده اند اگرچه برخی نیز در راستای توجیه خرافات نوشته و گفته اند.

 عوامل بروز خرافات را “جهل ونادانی، سوء تفاهم و عدم درک و آگاهی انسان، حیرت انسان در برابر طبیعت و رویدادهای طبیعی، ترس از پدیده های ناشناختۀ درونی و بیرونی، دستیابی به آرزوها و رویاها و احساس رضایت مندی از تقلید” دانسته اند (اتو کلاین برگ). برای خرافات هم دلایل “ماهوی و فلسفی” و انواع گوناگون خرافه تلقینی، تدافعی، فرافکنانه، ذوقی( فال قهوه و فال حافط )، تسکینی، تسخیری( اعتقاد به اشباح) و بَدَلی( جایگزینی اعتقادات دینی) بر شمرده اند.

خرافات را به خرافات دینی، فرهنگی وشخصی نیز طبقه‌بندی کرده اند. بسیارانی هر گونه عقیده دینی و مذهبی، و افراطی گری و بنیادگرایی دینی را خرافه دانسته اند. اکثر ادیان، ادیانی که نگاه به آسمان دارند و خود را الهی می خوانند تولیدکننده و آلوده به خرافات هستند. یهودیت، مسیحیت واسلام بزرگترین بهره های دینی و دنیوی را از اشاعه خرافه برده اند.

مطالعات روانشناختی خرافات نشان می‌دهد که در مواقع حساس و لحظه‌هایی که اضطراب و ترس از شرایط و عدم اعتماد و اطمینان به آینده وجود دارد خرافات زاده یا گسترش می یابد. زمانۀ رویارویی با مسائلی همچون تولد، مرگ، بیماری، قحطی، فقر و حوادث طبیعی نیز زمانۀ تولید و گسترش خرافات اند.

خرافه گری عوام و خواص نمی شناسد

خرافات را ساخته ذهن و مورد پذیرش و باور عوام و ” فرهنگ عامه”  معرفی کرده اند، چنین ادعائی واهی و بی اساس است. فقط بی سوادها و عوام خرافه گرا و خرافی نیستند، خواص و تحصیلکردگان خرافاتی فراوانند و این نوع “حکمت عامیانه” را خواص خرافی نیز پذیرفته اند با این تفاوت که خواص آگاهانه از خرافات و خرافه پراکنی سوء استفاده های  سیاسی و مالی نیز کرده اند. امروز بیش از گذشته خرافه مصرف اقتصادی و تجاری و دینی و فرهنگی دارد و به ابزار پیشبرد مقاصد و سیاست بَدَل شده است. سیاست بازان فریبکار از خرافات برای پیشبرد سیاست های مورد نظرشان سود برده و می برند، نمونه است اوهام وتُرهات و پدیدۀ “هالۀ نورانی” احمدی نژادی – دونالد ترامپی و یا سفره انداختن ها و مراسم عاشورا گرفتن تحصیلکردگان فرنگ دیده و ثروتمندان ایرانی در شهرهای مختلف جهان از جمله تورنتو و لُس انجلس و…

در ایران

 در میهنمان ریشه ی بسیاری از باورها و اعمال خرافی به دوران باستان بر می گردد. در میان آریایی ها باورمندان به جادوگری و اوهام و پدیده های”خرافی” کم نبودند. دین زرتشت هم از آلودگی به خرافات امان نماند. روحانیون و مغ ها  برای کسب در آمد مروج خرافات شدند. آمرزش گناهان را فروشی کردند، ستایش آفتاب ونیایش ماه هنگام خواب و برخاستن، مناسک و دعا به وقت قضای حاجت و عطسه زدن ، چیدن ناخن و مو، نحس بودن روزها و ساعت ها، نریختن آب بر آتش، نقاره زدن هنگام غروب آفتاب و… بر پا بود. همسایگان و مهاجرین و مهاجرت ها هم در انتقال انواع خرافات به سرزمین آریایی نقش داشته اند. با یورش اعراب خرافه گرائی با کیفیتی متفاوت گسترش یافت. تسلط اعراب بر ایران باعث ورود و گسترش بسیاری از باورهای خرافی – اسلامی به ایران شد. این باورها و رفتارها نسل به نسل منتقل شده اند.

اوج نفوذ خرافات و افکار و عقاید پوچ در جامعه ایران را بعد از تسلط مغول ها و ترک ها دانسته اند. برای نمونه مغول ها به وقت خسوف و کسوف بر طبل می کوبیدند تا با این کار نیروهای شیطانی تارومار شوند و…

دوران صفویه وقاجاریه زمانۀ گسترش عقاید و باورهای خرافی بود،حتی شاهان و دربارهاخرافه پرور و خرافه پرست بودند و رساله ها و کتاب های بسیاری که سرشار از خرافه بودند نوشته و منتشر و تبلیغ می شد.

مراسم مذهبی و عزاداری ها که مراکز تولید و انتشار خرافه بودند تقلیدی از عزاداری و مصیبت خوانی و شبیه سازی مسیحیت اروپایی شد و رنگ و لعابی چشمگیرتر به خود گرفتند.

خرافات ابزار دستیابی به اهداف سیاسی و دینی شد. در دوران پهلوی نیز خرافات وجود داشت اما در دوران حکومت اسلامی اوج و گسترش یافت و حتی خرافات منسوخ شده بکار آمدند و آخوندها و رسانه های حکومتی مُبلغ و مّروج آن ها شدند.  

بساط استخاره کردن پهن تر شد، مشتریان امامان و امام زاده ها و مکان هائی مثل”چاه جمکران” برای شفا و رسیدن به آمال ها و آرزوها افزایش یافت، بساطی که محلِ درآمدی برای روحانیون و حکومت اسلامی شد.

پیش گویی، جن گیری، بازار رمالی و طالع بینی و جن گیری و آینه بینی و تفال و سحر و جادوگری ودفع ارواح خبیثه پرروُنق تر شده است. حکایت عطسه کردن و چشم زخم و چشم شور و تخم مرغ شکستن و دخیل و قفل بستن به درخت و سقاخانه، شومىِ سرتراشیدن و ناخن گرفتن در چهارشنبه و… نجس بودن سگ و نماز نداشتن موی گربه و…همچنان باقی ست.

مراسم عزاداری های مذهبی و سخنان آخوند های مکلا و معمم در مورد معجزات پیامبر و ائمه و زواید شان در آمیختگی و تلازم باور ها و رفتارهای خرافی را با دین مبین اسلام آشکارتر از هر زمانی نشان داده است. خرافات در حکومت اسلامی فراتر از جنبه ی انفرادی و زیان های رفتاری به فرد خرافه پرست، جنبۀ اجتماعی یافته و به نوعی آسیب اجتماعی و روانی، وعاملی در بروز و تشدید خودآزاری و دیگر آزاری شده است.

” جذام خرافه” بیش از پیش به جانِ جامعه افتاده است، بهمین دلیل  تلاش های روشنگرانه  و عملی برای خرافه‌زدایى امری حیاتی شده است به ویژه درشرایطی که دیکتاتورها و سیاست بازان و دینکاران  فریبکار و عوامفریب از”خرافات” به عنوان ابزاری برای پیشبرد خواست ها، سیاست ها و مقاصد غیرانسانی شان بهره می گیرند. خرافه امری مجرد و جدا از باورهای دینی و دین گونه، و پاره هایی از انواعی از باورها و اندیشه هایی ست که  نسل به نسل  انتقال یافته و نقشی مهم در بازدارندگی فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داشته است. آخوندها و حکومت اسلامی خرافه را در فرهنگ وسیاست و جامعه نهادینه کرده اند و زیان ها و لطمه هایی کاری و بزرگ به فرهنگ و سیاست در میهنمان زده اند.

*****

منابعی برای مطالعۀ بیشتر:

1- روانشناسی خرافات، علیرضا عرب بیگی، علی بیجاد- انتشارات وانیا، 1397

2- نیرنگستان، صادق هدایت

3- روانشناسی اجتماعی، اتوکلاین برگ، ترجمه علی محمد کاردان

4- “خرافه” مردی جن زده از قبیله عذره/ خرافات از ارسطو تا جوامع مدرن. خبرگزاری مهر. ۸ ژوئیه ۲۰۱۲

5- خرافات چیست؟ (بررسی تاریخچه خرافات)، ابوالفضل ناظمی، سایت ستاره، 26 اردیبهشت 1401

6-خرافات، از اسطوره تا ارواح خبیثه/ خرافات، از عهد عتیق تا ولایت فقیه، آرام بختیاری، سایت به پیش.

کوهی از خرافات و توهمات ذهن مریض آخوندها در کتاب بحار الانوار (youtube.com)7-

8- خرافات شایع بین مردم ایران و جهان

14 خرافات شایع در بین مردم ایران و جهان | خرافات عجیب (enigmaescaperoom.ir)

9- خرافات در دنیای کنونی،احمد ابراهیمی هرستانی

خرافات در دنیای کنونی (rasekhoon.net)

10- مطالعه عوامل مؤثر گرایش به خرافات در بین شهروندان

نویسندگان: طاها عشایری اصغر وثوقی اصل طاهره جهان پرور زهرا حسن زاده

منبع: پژوهش های جامعه شناسی معاصر سال 11 بهار و تابستان 1401 شماره 20

6497ed4ff37b3-10694-1401-12.pdf (ensani.ir)

برای انتشار در شبکه های اجتماعی

مقالات بیشتر از این نویسنده را می‌توانید با کلیک روی نام ایشان مشاهده کنید.

تازه ترین

تکرارِ مکررِ خطاها

تکرارِ مکررِ خطاها

کاریش نمی توان کرد، چه خوش داشته باشید چه نه، جلال آل احمد را نمی توان نادیده گرفت و به سادگی از کنارش گذشت، نویسنده و کنشگری که نقش و تاثیر سیاسی و فرهنگی منفی و گاه مثبت داشته است. این روزها که بازارِ داوری های یکجانبه تا حد فحاشی نسبت به بسیاری از نویسندگان، به...

قطعنامه جدید پارلمان اروپا درباره وضعیت حقوق بشر و تشدید سرکوب زنان در ایران؛ در حد شکنجه است

قطعنامه جدید پارلمان اروپا درباره وضعیت حقوق بشر و تشدید سرکوب زنان در ایران؛ در حد شکنجه است

پارلمان اروپا در قطعنامه‌ای که در روز پنجشنبه ۲۸ نوامبر (۸ آذر) تصویب شد، تشدید سرکوب زنان و وخامت وضعیت حقوق بشر در ایران را محکوم کرد. سرکوب «فزاینده و سیستماتیک زنان» در ایران این قطعنامه به شدت نقض حقوق زنان توسط جمهوری اسلامی ایران و پلیس «اخلاق» (گشت ارشاد) آن...

همزمانی پدیده های ناهمزمان در متد دیالکتیک چگونه ممکن است

همزمانی پدیده های ناهمزمان در متد دیالکتیک چگونه ممکن است

بررسی انتخابات آمریکا و حکومت جمهوری اسلامی برگرفته از اقتصاد سیاسی بخش نخست پیش مقدمه همزمانی پدیده‌های ناهمزمان به وضعیتی اشاره دارد که در آن، رویدادها یا پدیده‌هایی که ذاتاً به صورت مستقل و در زمان‌های متفاوت رخ می‌دهند، به گونه‌ای با یکدیگر مرتبط یا همزمان درک...

0 Comments

0 Comments