آموزش یک حق انسانی، یک کالای عمومی و یک مسئولیت جمعی است

۲۴ژانویه/۴ بهمن؛

یادگیری برای صلح پایدار

یادگیری صلح باید دگرگون کننده باشد و به دانش آموزان با دانش، ارزش ها، نگرش ها، مهارت ها و رفتارهای مورد نیاز برای تبدیل شدن به عوامل صلح در جوامع خود کمک کند. پایه های صلح آمیزترین، عادلانه ترین و پایدارترین جوامع از طریق آموزش و پرورش گذاشته می شود، نیرویی که در هر جنبه ای از زندگی روزمره ما و دیدگاه های کلی ما نفوذ می کند. در مواجهه با تشدید تغییرات آب و هوایی، فرسایش دموکراتیک، نابرابری های مداوم، تبعیض رو به رشد، سخنان نفرت انگیز، خشونت و درگیری در جهان، آموزش و پرورش به عنوان یک ابزار قدرتمند برای رسیدگی و جلوگیری از این چالش ها در آینده ظاهر می شود. علاوه بر این، هنگامی که به طور موثر طراحی و اجرا می شود، آموزش و پرورش یک سرمایه گذاری بلند مدت با بازده رو به افزایش است. تعهد فعال به صلح فوری تر از همیشه است و آموزش و پرورش برای این تلاش مرکزی است.

پس زمینه

آموزش یک حق انسانی، یک کالای عمومی و یک مسئولیت جمعی است.

مجمع عمومی سازمان ملل متحد ۲۴ ژانویه را به عنوان روز جهانی آموزش و پرورش اعلام کرد تا نقش آموزش و پرورش در صلح و توسعه را جشن بگیریم.

آموزش یک حق انسانی است

حق آموزش در ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر گنجانده شده است. این اعلامیه خواستار آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است. کنوانسیون حقوق کودک که در سال ۱۹۸۹ به تصویب رسید، از این هم فراتر می رود و تصریح می کند که کشورها باید آموزش عالی را برای همه در دسترس قرار دهند.

آموزش کلید توسعه پایدار است

هنگامی که دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار به تصویب رسید، جامعه بین المللی به رسمیت شناخت که آموزش و پرورش برای موفقیت ۱۷ هدف آن ضروری است. هدف توسعه پایدار ۴ به طور خاص با هدف “اطمینان از آموزش با کیفیت فراگیر و عادلانه و ترویج فرصت های یادگیری مادام العمر برای همه” تا سال ۲۰۳۰ است.

چالش های دستیابی به آموزش جهانی

اموزش و پرورش به کودکان فرصتی می دهد تا خود را از فقر خارج کنند و راهی برای آینده ای امیدوار کننده داشته باشند. با این حال، ۲۴۴ میلیون کودک و نوجوان از مدرسه خارج شده اند، ۶۱۷ میلیون کودک و نوجوان نمی توانند بخوانند یا دانش پایه ای از ریاضیات داشته باشند. کمتر از ۴۰ درصد دختران در کشورهای جنوب صحرای آفریقا تحصیلات متوسطه پایین را کامل می کنند و حدود ۴ میلیون کودک و نوجوان پناهنده قادر به رفتن به مدرسه نیستند. حق تحصیل این افراد تحت تاثیر قرار می گیرد و این غیر قابل قبول است. بدون آموزش با کیفیت، فراگیر و عادلانه برای همه و فرصت های یادگیری مادام العمر، کشورها در دستیابی به برابری جنسیتی و شکستن چرخه فقر که میلیون ها کودک، جوان و بزرگسال را پشت سر می گذارد، شکست خواهند خورد. (سایت سازمان ملل www.un.org– ۲۴ ژانویه ۲۰۲۴)

رابطه رشد آموزش با میزان درآمد در سطوح کشور

در این رابطه میزان بی‌سوادی در ایران برمبنای تازه‌ترین آماری که رسانه‌های داخلی منتشر کرده‌اند، «۱۲ درصد» برآورد شده که به‌عبارتی از هر ۱۰۰ ایرانی، ۱۲ نفر بی‌سوادند.

همانطور که در مفاد سازمان ملل هم به رابطه سطح درآمد با سواد و میزان آموزش افراد تاکید شده، به گزارش اکوایران، پایگاه اطلاع رسانی تحلیل آمار و اطلاعات، تحت عنوان «جیب خالی سواد نمی‌شناسد» حاکی است که یک همبستگی منفی میان سطح درآمد و میزان بی‌سوادی در استان‌های کشور برقرار است. براساس این گزارش «به‌ طورکلی هرچه به سمت استان‌هایی می‌رویم که درآمد در آن‌ها بالاتر است، شاهد بی‌سوادی کمتری نیز هستیم.»

به عبارت بهتر یک خانواده شهری در استان تهران به طور متوسط حدود ۱۶۰ میلیون تومان درآمد سالانه دارد در حالی که در استان کرمان این مبلغ حدود ۷۰ میلیون تومان است. براساس یک گزارش، میزان بی‌سوادی در تهران نزدیک ۶ و شش دهم درصد است و از هر ۱۰۰ نفر ساکن تهران ۷ نفر بی‌سوادند در حالی که این شکاف در مقایسه با استان‌های دیگر عمیق‌تر است. برای مثال ۱۸ درصد شهروندان استان کردستان بی‌سوادند که تعداد آنها ۳ برابر بیشتر از تهرانی‌هاست و ۱۰ استان دیگر نیز میزان بی‌سوادی بیش از ۱۵ درصد گزارش می‌شود. طبق این گزارش «درآمد متوسط پردرآمدترین استان ایران در سال ۱۴۰۰ نزدیک به ۱۲۵ درصد بیشتر از درآمد فقیرترین استان آن کشور» بوده است.

رابطه شکاف جنسیتی در نظام آموزشی جمهوری اسلامی

در ایران حدود ۱۱‌میلیون نفر بی‌سواد در سنین مختلف وجود دارد که ۱۳درصد جمعیت کشور را تشکیل می دهد. دوسوم جمعیت بی سوادان ایران را زنان تشکیل می دهند. سیدمحمدجواد ابطحی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس، روز ۳ مهر ۱۳۹۷ اعلام کرد که حدود ۱۱‌میلیون بی‌سواد در ایران وجود دارد، آماری که حکایت از «کم‌کاری و اشتباهات عدیده در نظام آموزشی» کشور دارد و «باید از رسیدن سن مفاسد اجتماعی به ۱۱-۱۲ سال احساس شرم کرد.»  وی افزود:‌ « در بیمار بودن سیستم آموزشی ایران و دور شدن آن از مسیر آموزش استاندارد شکی وارد نیست.» (سایت سلامت نیوز- ۴ مهر ۱۳۹۷)

طبق آخرین آمار از سوی سازمان ملل، آموزش‌و‌پرورش ایران رتبه‌ ۱۰۳ را در میان دیگر کشورها دارد. بنا بر آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، در سال ۱۳۹۰ بالغ بر ۹ میلیون و ۴۸۳ هزار و ۲۸ نفر در کشور بی‌سواد محسوب می‌شدند که از این تعداد ۶ میلیون و ۲۵هزار و ۹۶۵ نفر را زنان تشکیل می‌دادند؛ طبق این آمار دوسوم بی‌سوادی در کشور متوجه زنان بوده ‌است. هرساله، حداقل یک چهارم دانش آموزان ایران ناگزیر از ترک تحصیل می شوند که بخش زیادی از آنها به کودکان کار می پیوندند که جمعیت شان بین ۳ تا ۷ میلیون نفر تخمین زده می شود.(سایت زنان نیروی تغییر- ۷ مهر ۱۳۹۷)

بحران ناکارآمدی در نظام آموزشی و سیاستهای حکومتی

از طرف دیگر طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ و آمار مرکز آمار ایران همچنان تعداد ۸ میلیون و ۷۹۵ هزار بی‌سواد مطلق در وجود دارد. که این تعداد نشانه آشکار «شکست طرح‌های ضربتی» سوادآموزی جمهوری اسلامی است. اخیرا حسن موسوی چلک، رییس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در واکنش به اعلام این آمار گفت: «بعد از ۴۴ سال همچنان ۹ میلیون بی سواد مطلق داریم که یک پیام مشخص دارد و آن هم ناکارآمدی نهضت سواد آموزی در ایران است.» او همچنین پرسیده که اگر نهضت سوادآموزی در ایران تعطیل می‌شد این آمار چقدر بود و افزوده: «لطفا سازمان نهضت سوادآموزی را تعطیل کنید.»(بی بی سی فارسی- ۱۳ شهریور ۱۴۰۲ – ۴ سپتامبر ۲۰۲۳)

گروه خبر کمیسیون رسانه شورای ملی تصمیم

۴ بهمن ۱۴۰۲

۲۴ ژانویه ۲۰۲۴