درست یک روز قبل از آنکه ابراهیم رئیسی لایحه بودجه پیشنهادی دولت خود برای سال آینده خورشیدی را تحویل مجلس شورای اسلامی دهد، بانک جهانی در گزارشی از پیش‌بینی تنزل تولید ناخالص داخلی ایران طی دو سال آینده ۲۰۲۳ و ۲۰۲۴ میلادی/ خبر داد. (بی بی سی فارسی- ۲۱ دی ۱۴۰۱ – ۱۱ ژانویه ۲۰۲۳)

تورم بیش از ۴۰ درصدی در سال‌های اخیر تبعات بسیاری را بر زندگی مردم گذاشته که از آن جمله می‌توان به کاهش قدرت خرید مردم و همچنین کاهش کیفیت کالاهای مصرفی اشاره کرد؛ این اما تمام ماجرا نیست و رسانه‌ها از ابعاد جدید این اتفاق خبر داده و نوشته‌اند که «سبک زندگی قسطی» در ایران رواج یافته است؛ «خرید قسطی حتی برای مواد غذایی!»

روزنامه «دنیای اقتصاد» در گزارشی به این موضوع پرداخته و نوشته است که رواج زندگی قسطی با توجه به تغییر سبک زندگی جامعه امری بدیهی است که به ‌تازگی و در چند سال اخیر بسیار مورد توجه مردم قرار گرفته است. در این گزارش تاکید شده است که مردم برای تهیه مایحتاج زندگی خود اعم از مواد خوراکی به «خرید شرایطی» روی آورده‌‌‌اند. از سوی دیگر کاهش قدرت خرید مردم ادامه حیات کسب و کارها را به خطر انداخته است و آنها نیز به دنبال حفظ خود در بازار هستند. موضوعی که «دنیای اقتصاد» در رابطه با آن نوشته است «از سوپرمارکت‌های محله گرفته تا فروشگاه‌های پوشاک، همگی برای اینکه مشتریان خود را حفظ کنند، به فروش دفتری روی می‌آورند.»

بررسی آمارهای منتشر شده توسط نهاد دولتی مرکز آمار نشان می‌دهد تورم(۱) سالانه در آبان‌ماه ۹/۴۴ درصد بوده است که بر خلاف ادعای مسئولان مبنی بر کاهشی بودن آن، کماکان در بالای ۴۰ درصد قرار دارد. نکته قابل توجهی که در آمار تورم وجود دارد که منجر به خرید قسطی مواد غذایی نیز شده است، تورم ۲/۵۲ درصدی در بخش خوراکی‌ها است. تورم نزدیک به ۴۵ درصدی و ۵۲ درصدی در مواد غذایی در حالی است که حداقل دستمزد بدون توجه به تورم نزدیک به ۵۰ درصدی در سال گذشته و تداوم آن در سال جاری، تنها ۲۷ درصد افزایش یافت. اقدامی که موجب تشدید عقب ماندگی درآمد از هزینه‌ها شده است. و موجب گسترش حرکتهای اعتراضی فزاینده در حوزه شرکتها و کارخانجات صنعی در سطوح مختلف گشته است.

 تاثیرات اجتماعی و فرهنگی تورم

شاید بتوان گفت یکی از بزرگ‌ترین تاثیرات تورم در اقتصاد، شکاف عمیقی است که بین گروه‌های مختلف معیشتی ایجاد می‌شود. در یک اقتصاد بیمار و تورم‌زده، گروه‌های پردرآمد و ثروتمند که عمدتا در بازارهای آزاد فعالیت می‌کنند و درآمد متغیر دارند، نفع بیشتری می‌برند و بر ثروتشان افزوده می‌شود. در مقابل، افراد کم درآمد که طیف وسیعی از آن‌ها حقوق‌بگیر و با درآمد ثابت هستند روز به روز دارایی خود را از دست می‌دهند. بنابراین افراد بیشتری به خط فقر نزدیک‌تر می‌شوند. اما این مشکل تنها یکی از تاثیرات تورم در  زندگی مردم و اقتصاد است. با نگاهی ریشه‌ای و بنیادی به مساله تورم واقعیت‌های تلخ دیگری نمایان می‌شوند. در یک جامعه با تورم‌ بالا، میزان جرم و جنایت به طرز فزاینده‌ای شدت می‌یابد. نبود امکانات مالی مناسب و ناتوانی در هماهنگ کردن دخل و خرج در میان اقشار کم درآمدپیامدهایی را به دنبال دارد. ممکن است بسیاری را تنها برای گذران زندگی به سمت دزدی یا کارهای خلاف قانون بکشاند. کاهش سطح اعتماد عمومی و کاهش مشارکت مردم در فعالیت‌های اجتماعی به دلیل نبود انگیزه و ناتوانی در درآمدزایی یکی دیگر از تاثیرات تورم در اقتصاد و زندگی مردم است. در جامعه‌ای که تورم حرف اول را می‌زند، بسیاری از افراد نسبت به آینده شغلی خود بیمناک هستند. مردم به دلیل هراس و نگرانی در ناتوانی تامین نیازهای صرفا خوراکی خود به صف‌های طولانی و شتابزده خرید اجناس پناه می‌برند. همین موضوع می‌تواند عامل دیگری در از بین بردن سرمایه اندکشان باشد. 

نتایج نظرسنجی آماری روزنامه دنیای اقتصاد نشان می‌دهد که بالغ‌ بر ۵۱ درصد از مردم طی یک سال گذشته خرید قسطی را تجربه کرده‌اند. بیش از ۸۴ درصد شرکت‌کنندگان در این نظرسنجی هم گفته‌اند که لوازم خانگی و کالاهای دیجیتال موردنیازشان را فقط قسطی می‌خرند. نزدیک به ۱۶ درصد پاسخ‌دهندگان این نظرسنجی گفته‌اند که در یک سال گذشته «کالاهای ضروری خوراکی» را هم «شرایطی» خریده‌اند و بالغ‌ بر ۲۱ درصد هم برای تهیه «کالاهای روزمره» به خرید قسطی روی آورده‌اند.

بحران ناکارآمدی، تحریمهای چندلایه اقتصادی و سیاسی توسط دول غربی، فساد سیستمی و عوامل اینچنین باعث ایجاد گسل های متعددی از جمله در اقتصادی کشور شده که موجبات تورم ساختاری و مداوم را تشدید می نماید. به این معنا تازمانیکه ساختار سیاسی فساد پذیر و بحرانهای اینچنین در ساختار قدرت متحول نشود، امکان محار بحرانهای از جمله بحران اقتصادی در حوزه تورم کاهش نخواهد یافت.  (۱)-  تورم (به فرانسوی: Inflationir) (به انگلیسی: Inflation) از نظر علم اقتصاد اشاره به افزایش سطح عمومی تولید پول، درآمدهای پولی یا قیمت است. تورم عموماً به معنی افزایش غیرمتناسب سطح عمومی قیمت در نظر گرفته می‌شود. تورم، روند افزاینده و نامنظم افزایش قیمت‌ها در اقتصاد است. هر چند بر پایهٔ نظریه‌های گوناگون، تعریف‌های متفاوتی از تورم ارائه می‌شود، اما، تمامی آن‌ها به روند افزآینده و نامنظم افزایش در قیمت‌ها اشاره دارند. نرخ تورم برابر است با تغییر در یک شاخص قیمت که معمولاً شاخص قیمت مصرف‌کننده است. کاهش درصد پشتوانه‌دار از پول ملّی نسبت به درصد پول خلق‌شده را تورّم گویند. نکته: بانک مرکزی باید به صورت نقطه به نقطه و وزارت اقتصاد به صورت حداقلی روزانه، کلیهٔ شاخص‌ها و پارامترهای مربوط به تورّم را بررسی کند و با تغییر در استراتژی‌های ممکن، آن را به حد مطلوب برساند.