گزارش زیر توسط دویچه وله فارسی تهیه شده که گروه خبر رسانه شورای ملی تصمیم، نظر به اهمیت آن به بازپخش قسمتهایی از این گزارش می پردازد.

استاندار البرز از تصویب انتقال زندان قزل‌حصار واقع در کیان مهر کرج خبر داد که بزرگ‌ترین زندان ایران محسوب می‌شود. به تازگی و پس از تخلیه کامل زندان رجایی شهر شماری از زندانیان آن به قزل‌حصار منتقل شدند. طرح مناقشه‌برانگیز انتقال زندان‌های ایران به خارج از شهرها که با تخلیه زندان رجایی شهر کرج آغاز شد با انتقال یکی دیگر از زندان‌های استان البرز ادامه می‌یابد.

خبرگزاری ایسنا روز سه‌شنبه، ۱۷ مرداد به نقل از مجتبی عبداللهی، استاندار البرز از تصویب تخلیه و انتقال زندان قزل‌حصار خبر داد. این زندان حدود شش دهه پیش به عنوان بزرگ‌ترین زندان ایران احداث شد. عبداللهی انتقال قزل‌حصار را به “اراده ملی، عزم و انسجام استانی و خواست مردم” نسبت داد که به گفته او در مورد زندان رجایی شهر (گوهردشت سابق) محقق شد.

انتقال زندان‌ها؛ “محو آثار جنایت”؟

زندان گوهردشت محل وقوع جنایت هولناک کشتار زندانیان سیاسی در تابستان ۱۳۶۷ است و به همین علت برخی منتقدان انگیزه تخلیه آن را “محو آثار جنایت” عنوان می‌کنند. فرمان کشتار زندانیان سیاسی در تابستان سال ۶۷ را روح‌الله خمینی، نخستین رهبر جمهوری اسلامی صادر کرد. ابراهیم رئیسی، رئیس دولت سیزدهم یکی از مجریان اصلی این فرمان در قالب کمیته‌ای بود که به عنوان “هیئت مرگ” شناخته می‌شود. بحث انتقال زندان‌های ایران به مناطق خارج از شهر از مدت‌ها پیش مطرح بوده و از زمان آغاز به کار دولت ابراهیم رئیسی به طور جدی‌تری پیگیری شده است.

گمانه‌زنی درباره انگیزه‌های انتقال زندان‌ها

درباره انگیزه تخلیه و انتقال زندان‌های بزرگ ایران از محدوده شهرها گمانه‌زنی‌های زیادی وجود دارد که ادعای مسئولان درباره “خواست مردم” یکی از نامحتمل‌ترین آنها به شمار می‌رود. فعالان حقوق بشری و بسیاری از زندانیان سابق در کنار “محو آثار جنایت” فشار بر زندانیان و خانواده‌های آنها را یکی دیگر از انگیزه‌های انتقال زندان‌ها عنوان می‌کنند. زندان‌های بزرگ محل نگهداری هزاران زندانی از جمله زندانیان اهل شهرستان‌ها هستند که بستگان آنها در شهرها نیز برای ملاقات آنها با مشکلات زیادی روبرو هستند. انتقال زندان‌ها به خارج از شهر این مشکلات را دو چندان می‌کند. یکی دیگر از احتمالاتی که به خصوص فعالان مدنی، زندانیان سیاسی و بستگان آنها مطرح می‌کنند، جلوگیری از برگزاری تجمع‌های اعتراضی در مقابل زندان‌ها و محدود کردن بازتاب رسانه‌ای آنها است.

کسب و کار خرید و فروش زمین زندان‌ها

در این میان عده‌ای نیز سوداگری را یکی از انگیزه‌های انتقال زندان‌هایی عنوان می‌کنند که در محدوده شهرها واقع شده‌اند و قیمت زمین آنها طی دهه‌های اخیر بهای سرسام‌آوری پیدا کرده‌اند. بر پایه تصویب‌نامه‌ای از کمیسیون حقوقی و قضائی دولت که به تائید ابراهیم رئیسی رسیده سازمان زندان‌ها مجاز شده است که “نسبت به فروش عرصه و اعیان زندان قزل‌حصار و زندان رجایی‌شهر واقع در حوزه ثبتی کرج با رعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید”.

استاندار البرز در حالی از تصویب تخلیه زندان قزل‌حصار خبر داده که یک هفته پیش شماری از بازداشت‌شدگان جنبش اعتراضی از شهرک اکباتان تهران از رجایی شهر به این زندان منتقل شدند. زندان‌های ایران بدون ده‌ها هزار بازداشتی حرکت‌های اعتراضی ماه‌های گذشته نیز با کمبود جا روبرو بوده‌اند و شرایط نگهداری بازداشت‌شدگان در اغلب موارد متناسب با استانداردهای بین‌المللی نیست. زندان قزل‌حصار که در اصل برای نگهداری حدود پنج هزار نفر طراحی و ساخته شده بود در مواردی بیش از ۲۰ هزار زندانی را در خود جای داده است.

در روزهای گذشته که شماری از زندانیان رجایی شهر به قزل‌حصار منتقل شدند برخی خانواده‌های زندانیان سیاسی از کمبود جا و نگهداری آنها در کنار متهمان ارتکاب جرائمی نظیر سرقت، قتل، و ضرب و شتم ابراز نگرانی کردند. ازدحام در قزل‌حصار در سال‌های گذشته نیز مطرح بوده است. عزیز اکبریان، نماینده وقت کرج در مجلس شورای اسلامی مرداد سال ۹۴ به ایسنا گفته بود بخشی از زندانیان زندان‌های رجایی شهر و قزل‌حصار به زندان فشافویه تهران منتقل شده‌اند.

دویچه وله فارسی

۱۷ مرداد ۱۴۰۲