بازدیدها: 2

ظلمی که بر جنبش صنفی و مدنی می رود

سروش آزادی

طبق گزارش‌های منتشر شده از سوی سازمان عفو بین‌الملل، نقض حقوق زندانیان در ایران، به‌ویژه در زمینه شکنجه‌های جسمی و روحی، بی‌عدالتی در محاکمات، و محرومیت از دسترسی به وکیل و درمان‌های پزشکی مناسب، همچنان ادامه دارد (عفو بین‌الملل، ۱۴۰۳).

گزارش‌های مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، بر شدت نقض حقوق زندانیان سیاسی و سرکوب آزادی‌های مدنی در ایران تأکید دارند (سازمان ملل، ۱۴۰۳).

گزارشگران بدون مرز وضعیت آزادی مطبوعات و روزنامه‌نگاران در ایران را بحرانی ارزیابی کرده و بر خطراتی که خبرنگاران در این کشور با آن مواجه هستند، تأکید می‌کنند (گزارشگران بدون مرز، ۱۴۰۳).

جمهوری اسلامی به‌عنوان یک نظام استبدادی که در فرایند گذار و فروپاشی سیاسی قرار دارد، برای حفظ بقای خود به سرکوب‌های بی‌رحمانه و گسترده دست زده است. مهم‌ترین چالشی که در این روند، از طریق قوای سرکوب نظام حاکم اعمال می‌شود، ارتباط مستقیم آن با کنشگری‌های فعالین صنفی و مدنی است. این فعالین، که طی دهه‌ها برای احیای حقوق انسانی، شهروندی و اجتماعی مردم ایران تلاش کرده‌اند، همواره با هزینه‌های سنگینی مواجه بوده‌اند. هزینه‌هایی که عمدتاً بر دوش آن‌ها و پیروان راه آزادی قرار دارد.

در دی‌ماه سال ۱۴۰۳، وضعیت حقوق بشر در ایران با چالش‌های فراوانی روبه‌رو بوده است. نقض حقوق اساسی شهروندان در زمینه‌های مختلف، از جمله آزادی بیان، آزادی تجمعات، حقوق زندانیان، حقوق زنان، حقوق اقلیت‌های ملی و حقوق کارگران همچنان ادامه دارد. این گزارش به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در این ماه، بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی فعالان حقوق بشر، به ویژه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر، می‌پردازد.

بخش اول: زندانیان و حقوق آنان

در دی‌ماه ۱۴۰۳، حقوق زندانیان در ایران مورد نقض‌های گسترده‌ای قرار گرفت. در این ماه، گزارش‌هایی از نقض حقوق زندانیان از جمله شکنجه، اعتصاب غذا، محرومیت از خدمات پزشکی، انتقال غیرقانونی به سلول‌های انفرادی و تهدید به اعدام به ثبت رسید. طبق گزارش‌ها، تنها در این ماه ۹۳ مورد نقض حقوق در بخش زندانیان ثبت شد. این موارد شامل مرگ زندانیان به دلیل بیماری بدون دریافت درمان مناسب، خودکشی زندانیان به دلیل فشارهای روانی و جسمی، شکنجه فیزیکی و روحی، بی‌خبری از سرنوشت برخی بازداشت‌شدگان و ممنوعیت‌های مختلف در ملاقات و تماس زندانیان با خانواده‌هایشان بوده است.

از جمله مهم‌ترین موارد نقض حقوق زندانیان می‌توان به اقدام خودکشی خالد پیرزاده، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، اشاره کرد. وی به دلیل محرومیت از رسیدگی پزشکی مناسب، اقدام به بریدن رگ گردن خود کرده بود که خوشبختانه پس از انتقال به بیمارستان، جان خود را نجات داد. در همین ماه، پنج زندانی سیاسی محبوس در زندان کرج به سلول‌های انفرادی منتقل شدند و در اعتراض به این انتقال، دو نفر از آن‌ها دست به اعتصاب غذا زدند.

در کنار این موارد، وضعیت زندانیان به‌ویژه زندانیان سیاسی و عقیدتی به‌طور کلی نگران‌کننده است. به عنوان مثال، زینب جلالیان، تنها زن زندانی سیاسی محبوس در ایران که به حبس ابد محکوم شده است، در زندان یزد با شرایط جسمی نامناسب و بدون دسترسی به خدمات پزشکی تخصصی به سر می‌برد. او به مدت بیش از ۱۰۰ روز نتواسته است با خانواده‌اش ملاقات کند. این وضعیت‌ها نشان‌دهنده عدم رعایت حقوق زندانیان و نقض سیستماتیک این حقوق توسط مسئولان جمهوری اسلامی است.

بخش دوم: حقوق اقلیت‌های ملی و نقض آن

در کنار نقض حقوق زندانیان، نقض حقوق اقلیت‌های ملی در ایران نیز در دی‌ماه ۱۴۰۳ به شدت ادامه یافته است. اقلیت‌های قومی و مذهبی نظیر بلوچ‌ها، عرب‌ها و ترک‌ها همچنان با تبعیض و سرکوب مواجه هستند. در این ماه، ۵۱ مورد نقض حقوق اقلیت‌های ملی گزارش شده است که شامل بازداشت‌های خودسرانه، احضار به مراجع قضایی، ضرب و شتم، تفتیش منزل و محاکمات ناعادلانه بوده است. بسیاری از این بازداشت‌ها به‌ویژه در استان‌های سیستان و بلوچستان و خوزستان بوده است، جایی که اقلیت‌های بلوچ و عرب در آنجا زندگی می‌کنند.

به‌عنوان نمونه، ده‌ها شهروند بلوچ و عرب توسط نیروهای امنیتی در این استان‌ها بازداشت شدند. دلایل بازداشت و محل نگهداری بسیاری از این افراد هنوز مشخص نشده است. از دیگر موارد می‌توان به محکومیت مرتضی پروین، فعال ترک (آذربایجانی) اشاره کرد که حکم شش ساله او به پنج سال کاهش یافته است. همچنین، در این ماه گزارشی از مشکلات حقوقی یک کودک سه‌قلو در تبریز منتشر شد که به‌دلیل مخالفت اداره ثبت احوال با نام‌های انتخابی، از دریافت شناسنامه محروم شدند.

بخش سوم: حقوق زنان و خشونت‌های مبتنی بر جنسیت

وضعیت حقوق زنان در ایران نیز در این ماه با چالش‌های جدی روبه‌رو بود. خشونت مبتنی بر جنسیت و سرکوب زنان در ایران به شدت ادامه دارد. در دی‌ماه ۱۴۰۳، ۱۵ مورد نقض حقوق زنان به ثبت رسید که شامل احضار به دادگاه، بدحجابی، اسیدپاشی، خودسوزی زنان و ضرب و شتم بوده است. این موارد به‌ویژه در مواردی که زنان در مقابل قوانین حجاب اجباری و سایر محدودیت‌های اجتماعی مقاومت کردند، افزایش یافته است.

در این ماه، شماری از زنان در زندان اوین که پیش از این برای مدتی از ملاقات با خانواده‌هایشان محروم شده بودند، دوباره از این حق خود محروم شدند. این مسائل نشان‌دهنده ادامه نقض حقوق زنان در ایران به‌ویژه در زمینه‌های آزادی‌های فردی و اجتماعی است. علاوه بر این، آزارهای فیزیکی و روانی علیه زنان نیز در این ماه به‌طور جدی ادامه یافت.

بخش چهارم: حقوق کارگران و وضعیت کاری

حقوق کارگران نیز در ایران در این ماه با نقض‌های گسترده‌ای مواجه بوده است. از جمله موارد نقض حقوق کارگران می‌توان به مرگ و مصدومیت در محیط‌های کاری ناامن، اخراج‌های غیرقانونی، معوقات مزدی و مشکلات بیمه اشاره کرد. در دی‌ماه ۱۴۰۳، ۲۳۸ مورد نقض حقوق کارگران گزارش شد که شامل ۳۳ مورد مرگ بر اثر حوادث شغلی، ۷۵ مورد مصدومیت، ۱۴۱ مورد تجمع اعتراضی و ۳۲۲ مورد اخراج از کار بوده است. این موارد نشان‌دهنده شرایط کاری نامناسب، نبود ایمنی و حمایت‌های قانونی برای کارگران است.

در این ماه، همچنین تجمعاتی توسط کارگران و فعالان صنفی در اعتراض به شرایط بد کاری، عدم پرداخت دستمزدها و حقوق بیمه برگزار شد. به‌عنوان مثال، پرستاران بیمارستان لقمان تهران به‌دلیل عدم پرداخت هشت ماه حقوق و درخواست برای افزایش حقوق دست به اعتصاب زدند. در این شرایط، مشکلات کارگران در ایران نه تنها بر شرایط اقتصادی آن‌ها اثر گذاشته است، بلکه تهدیدی جدی برای سلامت و ایمنی آنان به شمار می‌رود.

بخش پنجم: واکنش‌های بین‌المللی

در سطح بین‌المللی، واکنش‌ها به نقض حقوق بشر در ایران همچنان ادامه داشته است. سازمان‌های حقوق بشری بین‌المللی همچون سازمان ملل و سازمان‌های غیردولتی از جمله گزارشگران بدون مرز، به‌شدت به نقض حقوق بشر در ایران اعتراض کرده‌اند. گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، مای ساتو، به‌شدت نسبت به تأیید حکم اعدام پخشان عزیزی، زندانی سیاسی کُرد، ابراز نگرانی کرده و خواستار اقدام فوری برای جلوگیری از اجرای حکم اعدام این زندانی شده است. همچنین، وزارت خارجه سوئیس از ایران خواسته است تا در خصوص مرگ یک شهروند سوئیسی در زندان سمنان شفاف‌سازی کند.

در این راستا، جامعه جهانی بهائی نیز از کشورهای عضو سازمان ملل خواسته است که در نشست‌های بررسی ادواری شورای حقوق بشر، جمهوری اسلامی ایران را به‌دلیل نقض حقوق بهائیان مورد بازخواست قرار دهند.

نتیجه‌گیری

گزارش دی‌ماه ۱۴۰۳ نشان‌دهنده وضعیت نگران‌کننده حقوق بشر در ایران است. نقض حقوق زندانیان، اقلیت‌های قومی، زنان و کارگران، در کنار سرکوب آزادی‌های فردی و اجتماعی، تصویر روشنی از تبعیض و سرکوب گسترده در این کشور ارائه می‌دهد. برای بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران، لازم است که اقدامات فوری و مؤثری در سطح داخلی و بین‌المللی صورت گیرد. تنها با فشارهای بین‌المللی، ایجاد مکانیزم‌های نظارتی مستقل و افزایش آگاهی عمومی می‌توان به تغییرات واقعی در این زمینه دست یافت.

منابع قابل‌اعتبار برای گزارش حقوق بشر ایران عبارتند از:

سازمان عفو بین‌الملل (Amnesty International)- سازمان عفو بین‌الملل یکی از معتبرترین نهادهای حقوق بشری است که گزارش‌های مستند و گسترده‌ای در مورد وضعیت حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند. این سازمان به‌ویژه در زمینه‌های حقوق زندانیان سیاسی، آزادی بیان، و حقوق اقلیت‌ها فعال است.

لینک: www.amnesty.org- گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در ایران (UN Special Rapporteur on Iran)

مای ساتو، گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل در امور ایران، به‌طور منظم گزارش‌هایی در خصوص نقض حقوق بشر در ایران منتشر می‌کند که شامل وضعیت زندانیان سیاسی، سرکوب آزادی بیان، و وضعیت اقلیت‌های قومی و مذهبی است. لینک: UN Special Rapporteur on Iran

گزارشگران بدون مرز (Reporters Without Borders)- این سازمان بین‌المللی که در زمینه آزادی مطبوعات فعالیت می‌کند، به‌طور مداوم گزارش‌هایی درباره سرکوب رسانه‌ها، بازداشت خبرنگاران و نقض حقوق روزنامه‌نگاران در ایران منتشر می‌کند. لینک: www.rsf.org

هیئت ایرانی حقوق بشر (Human Rights Activists in Iran – HRA)- این سازمان فعال حقوق بشری در داخل ایران گزار‌ش‌ها و اطلاعات زیادی در زمینه وضعیت حقوق بشر در کشور تهیه می‌کند و عمدتاً به نقض حقوق سیاسی، آزادی‌های مدنی و حقوق زندانیان پرداخته است. لینک: www.hra-news.org

گروه بین‌المللی بحران (International Crisis Group – ICG)- این گروه به بررسی بحران‌های بین‌المللی و بحران‌های حقوق بشری پرداخته و تحلیل‌هایی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران و سایر کشورهای جهان ارائه می‌دهد. لینک: www.crisisgroup.org

گزارش‌های کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل (UN Human Rights Council Reports)- کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل گزارش‌های مختلفی درباره وضعیت حقوق بشر در ایران تهیه کرده که شامل موارد مربوط به حقوق اقلیت‌ها، آزادی بیان و حقوق زندانیان است. لینک: www.ohchr.org

گزارش‌های شورای حقوق بشر جهانی (Universal Periodic Review – UPR)- در این گزارش‌ها، کشورهای مختلف جهان از جمله ایران بررسی می‌شود و وضعیت حقوق بشر در هر کشور با جزئیات و مستندات بررسی می‌گردد. لینک: UPR Reports